26 Mart 2009 Perşembe

ADA ÇAYI YAĞININ YANLIŞ KULLANIMINA BAĞLI NEONATAL KONVÜLZİYON: OLGU SUNUMU

Gülhane Tıp Dergisi 46 (2) : 161 - 162 (2004)
ÖZET
Ada çayı olarak bilinen salvia officinalis, spazmolitik,
antimikrobiyal, antienflamatuar, diüretik, diaforetik,
antiseptik, ekspektoran etkileri nedeniyle çeşitli klinik
durumlarda kullanılmaktadır. Bu yazıda, yenidoğan
bir bebekte topikal kullanım için hazırlanan, ancak
yanlışlıkla oral yoldan verilen adaçayı yağına bağlı
konvülziyonla gelen bir intoksikasyon olgusu sunuldu.
Anahtar Kelimeler: Ada Çayı Yağı, Neonatal
Konvülsiyon.
SUMMARY
Neonatal Convulsion After Accidental
Ingestion of Sage Oil: A Case Report
Sage is generally used as an expectorant, diuretic,
spasmolytic, antimicrobic, antiinflamatory, diaphoretic
and antiseptic agent in several clinical conditions.
We report a newborn with convulsion which occurred
after receiving, accidentally, sage oil orally which
was prepared for topical use.
Key Words: Sage Oil, Neonatal Convulsion.
GİRİŞ
Gelişmiş ülkelerde son yirmi yılda, bitkisel ilaçlar
ve alternatif tıp yöntemlerinin kullanımının yaygınlaştığı,
bu ilaç ve yöntemlere ilişkili yan etki ve toksikasyonlara
bağlı olgularda artış olduğu bildirilmişdir
(1). Yenidoğan ve süt çocukluğu dönemlerinde
bitkisel ilaçlar, infantil kolikte, konstipasyonda, enfeksiyonlara
karşı koruyucu olarak ve bazen de anne
sütü azalmasında kullanılmaktadır (2). En sık rezene,
papatya ve anason çayları gaz giderici olarak kullanılır.
Bu ilaçlar genellikle, oral yoldan kullanılır; fakat
topikal kullanımları da mevcuttur. Önerilen normal
dozlarda genellikle yan etkiler görülmez. Ancak yük-
_______________________________________________
(*) GATA Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları ABD.
Reprint Request: Dr. Serdar Ümit SARICI, GATA Çocuk
Sağ. ve Hast. AD., 06018 Etlik / ANKARA
Kabul Tarihi : 09.01.2004
161
sek dozda veya topikal kullanım için hazırlanmış formların,
oral yoldan kullanılması sonucu oluşan intoksikasyon
olguları bildirilmiştir (2).
Bu yazıda, rahatlama ve gaz giderme sağlanması
amacıyla aktarda hazırlatılan, ancak yanlışlıkla topikal
kullanım yerine, oral olarak yüksek dozda uygulanan
ada çayı yağına (salvia officinalis) bağlı gelişen bir
neonatal intoksikasyon (konvülziyon) olgusu sunulmuştur.
OLGU SUNUMU
Yirmidört günlük kız bebek, acil polikliniğine sık
nefes alıp verme, huzursuzluk ve morarma şikayetleriyle
getirildi. Öyküsünden 26 yaşındaki annenin, 36
haftalık 1. gebeliğinden makadi geliş nedeniyle,
sezaryen ile 3000 gram ağırlığında doğduğu, prenatal
ve postnatal öz geçmişinin özellik arz etmediği ve
başvuru saatinden 3 saat önce, karın bölgesine lokal
masaj ile uygulayıp gaz sancısını önlemek amacıyla,
aktarda hazırlatılan ada çayı yağı adlı bitkisel ilacın
yanlışlıkla, iki çay kaşığı miktarında hastaya içirildiği
öğrenildi.
Fizik muayenede, rectal vücut ısısı 37.2 ºC, nabız
124 vuru/dk, solunum sayısı 68/dk, ağırlık 3750 gram
(%25-50), boy 51 cm (%25-50) ve baş çevresi 37 cm
(%25-50) idi. Hastada hiperpne, takipne, hipertonüsite,
derin tendon reflekslerinde artma, aşil ve
çene klonusu, opistotonus ve gözlerde vertikal nistagmus
saptandı.
Laboratuvar incelemesinde, hemoglobin 12.9
gr/dL, lökosit sayısı 11300/mm3, trombosit sayısı 471
000/mm3 idi. Kan şekeri 120 mg/dL, sodyum 136
mEq/L, potasyum 3.9 mEq/L ve iyonize kalsiyum 4.49
mmol/L olarak saptandı.
Hastaya mide irrigasyonu yapıldı ve aktif kömür
uygulandı. İzlemde, yatışından 1,5 saat sonra tonik
klonik konvülziyon gözlendi ve intravenöz fenobarbital
ile tedavi edildi. Yatışından 16 saat sonra derin
tendon refleksleri normale döndü, klonusu kayboldu,
hipertonüsitesi ve opistotonusu azaldı. Yirmidört saat
sonra hasta tamamen düzeldi ve 48 saat sonra taburcu
edildi.
ADA ÇAYI YAĞININ YANLIŞ KULLANIMINA BAĞLI
NEONATAL KONVÜLZİYON: OLGU SUNUMU
Dr. Serdar Ümit SARICI (*), Dr. Mustafa KUL (*), Dr. Göknur CANDEMİR (*),
Dr. Halil İbrahim AYDIN (*), Dr. Faruk ALPAY (*), Dr.Erdal GÖKÇAY (*)
Sarıcı - Kul - Candemir - Aydın - Alpay - Gökçay
TARTIŞMA
Adaçayı (Salvia Officinalis), değişik formlarda
spazmolitik, antimikrobiyal, sedatif, antiinflamatuvar,
antioksidan, antitümör, antihipertansif, diüretik,
diaforetik, antiseptik ve ekspektoran özellikleri ile
koroner kalp hastalıkları, kronik bronşit, asthma, kronik
renal yetmezlik, siroz, dismenore, insomnia,
infantil kolik, dispepsi, Alzheimer hastalığı gibi çeşitli
klinik durumlarda bitkisel ilaç olarak kullanılmaktadır
(3,4,5). Salvene, pinene, camphor, cineole, borneol,
thujone, saponin, diterpene, phenolic asit, salviatannin,
ursokolik asit, kafeik asit ve flavonoidleri içeren
ada çayı yağı, ada çayı yapraklarının distilasyonu ile
elde edilmektedir (2,5,6).
Bitkisel ilaçların yanlış veya toksik dozlarda kullanımı
sonucu, allerjik reaksiyonlar, karaciğer yetmezliği,
hepatit, kolit, kronik diyare, hemolitik anemi,
nefrit, renal fibrosis, konvülziyon, hipotansiyon, aritmi,
sedasyon, sıvı ve elektrolit bozuklukları ile fotosenzitizasyon
gibi birçok komplikasyonlar ortaya çıkmaktadır
(7,8,9,10). Yenidoğan ve süt çocukluğu
döneminde ülkemizde, en sık kullanılan bitkisel ilaçlar
konstipasyon ve infantil kolik durumlarında kullanılan
rezene, papatya ve anason çayları ile badem yağıdır.
Sık kullanılan bu bitkisel ilaçların intoksikasyon tablolarında,
apne, santral sinir sistemi depresyonu, diyare
ve kusma saptanırken (2,8,9), hastamızda eksitasyon,
opistotonus, derin tendon reflekslerinde artma,
konvülziyon gibi santral sinir sistemi uyarılmasına
bağlı belirtiler ortaya çıkmıştır. Ökaliptus, deve kulağı,
kedi otu, solucan otu, kuş dili gibi bitkilerden elde
edilen bir kısım bitkisel ilaçların, santral sinir sistemi
eksitasyonu ve konvülsiyonla seyreden intoksikasyon
tablolarına yol açabileceği bildirilmiş olup, neonatal
konvülziyonlarla seyreden intoksikasyon olgularına
rastlanmamıştır (11). Ada çayının distilasyonuyla elde
edilen ada çayı yağının, thujone, camphor ve cineole
içerdiği, bu maddelerin epileptojenik özellik taşıdığı
ve deneysel bir çalışmada diğer bitkisel ilaçlarla
karşılaştırıldığında çok daha düşük dozlarda konvülziyonla
karakterli intoksikasyon tablolarına neden
olduğu bildirilmiştir (11). Olgumuzda, iki çay kaşığı
miktarında ada çayı yağının ağızdan yanlışlıkla
alımının neonatal konvülziyonla giden intoksikasyon
162
tablosuna neden olması, belirtilen deneysel çalışma
ile uyumlu gözükmektedir.
Sonuç olarak, nedeni saptanamayan yenidoğan
konvülziyonlarında bitkisel ilaçlara bağlı akut veya
kronik intoksikasyonun, etiyolojiden sorumlu olabileceği
göz önüne alınmalı ve ada çayı yağının topikal
preperatlarının oral yoldan yanlış kullanımına bağlı
konvülziyon ve tonus artışı ile karakterli hipereksitasyon
tablosu gelişebileceği unutulmamalıdır.
KAYNAKLAR
1. Wooolf, A.D.: Herbal remedies and children: Do
they work? Are they harmful? Pediatrics 112:
240-245, 2003.
2. Baytop, T.: Türkiye'de Bitkilerle Tedavi, I.U
Eczacılık Fak. Yayınları, 1984, İstanbul
3. Capek, P., Hribalova, V., Svandova, E.,
Ebringerova, A., Sasinkova, V., Masarova, J.:
Characterization of immunomodulatory polysaccharides
from Salvia officinalis L. Int J Biol
Macromol 33: 113-119, 2003.
4. Miura, K., Kikuzaki, H., Nakatani, N.: Apianane
terpenoids from Salvia officinalis.
Phytochemistry 58: 1171-1175, 2001.
5. Baricevic, D., Sosa, S., Loggia, RD., Tubaro, A.,
Simonovska, B., Krasna, A., Zupancic, A: Topical
anti-inflammatory activity of Salvia officinalis L.
leaves:the relevance of ursolic acid. J
Ethnopharmacol 75: 125-132, 2001.
6. Lu, Y., Foo, LY.: Polyphenolics of Salvia- a
review. Phytochemistry 59: 117- 140, 2002.
7. Ernst, E.: Harmless herbs? A review of the
recent literature. Am J Med 104: 170-178, 1998.
8. Niggeman, B., Grüber, C.: Side-effects of complementary
and alternative medicine. Allergy 58:
707-716, 2003.
9. Ko, R.: Adverse reactions to watch for in patients
using herbal remedies. WJM 171: 181-186,
1999.
10. Capasso, R., Izzo, AA., Pinto, L., Bifulco, T.,
Vitobello, C., Mascolo, N.: Phytotherapy and
quality of herbal medicines. Fitoterapia 71: 58-
65, 2000.
11. Burkhard, P.R., Burkhardt, K., Haenggeli, C.A.;
Landis, T.: Plant-induced seizures: reappearance
of an old

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder